Openbaarmaking loont
Sandra Lentjes vertelt tijdens het Doc-Direktcafé op 16 februari jongstleden over het initiatiefwetsvoorstel Open Overheid (WOO). Deze wet regelt dat de overheid de inspanningsverplichting krijgt zoveel mogelijk informatie actief openbaar te maken. Op dit moment is het kabinet in gesprek met de indieners van deze wet over de haalbaarheid en betaalbaarheid ervan. Daar zitten namelijk wel de nodige haken en ogen aan.
Lentjes werkt bij het programma Modernisering Openbaarmaking Overheidsinformatie (MOOI). De doelstelling van dit programma is het eerder en in beginsel openbaar maken van overheidsinformatie waar en wanneer dat kan. Betaalbaar en haalbaar. Wat is daarvoor nodig? Lentjes: “Wij zijn ervan overtuigd dat de vindbaarheid van de informatie een groot probleem is. Waar moet je zoeken? We moeten daarnaast de wetgeving aanpassen aan de digitale informatiemaatschappij waar we nu in leven. En uitzoeken hoe we kunnen bevorderen dat de openbaarheid beter wordt.”
WOB
Waarom vinden velen dat de Wet openbaarheid van bestuur (WOB) niet volstaat? Hierin staat immers ook dat alle overheidsinformatie openbare informatie is, behalve als het niet geschikt is om openbaar te maken. Uitzonderingsgronden, en ook andere wetgeving (denk aan privacywetgeving en archiefwet) bepalen wat wel en wat niet openbaar is. Die onderste laag verandert eigenlijk niet. Wat verandert, is dat meer informatie verplicht actief openbaar gemaakt moet worden. Op dit moment is het zo dat burgers een WOB-verzoek kunnen indienen als het niet openbaar is. Die WOB-verzoeken zijn echter duur. En er zijn problemen met het terugvinden van informatie. Dat laatste is niet zozeer een wetskwestie, maar een technische kwestie.
Openbaarmaking loont
Lentjes: “Natuurlijk is de overheid al aan de gang met actief openbaar maken van data. Bijvoorbeeld over scholen. En dat is voor burgers heel fijn als je keuzes moet maken. Net als de inzichtelijkheid van wachtlijsten van ziekenhuizen. Ook declaraties van topambtenaren zijn nu openbaar. Er komen minder vragen binnen, omdat dit soort informatie vindbaar is. Goede informatie helpt ook bij het op orde krijgen van de processen binnen organisaties.” Het is dus niet zo dat er nu geen actieve informatievoorziening plaatsvindt. Maar de wens is dat veel meer informatie sneller – of zelfs bijna direct? – openbaar gemaakt wordt. De Woo voorziet ook in een registerplicht, er wordt gesproken over een voor iedereen toegankelijk register. Maar dat is enorm duur en de vraag is wat de burger heeft aan een zo omvangrijke informatievoorziening.
Er is binnen de overheid een cultuuromslag nodig als meer openbaarheid gewenst is. Nu ligt de nadruk vaak op voorzichtig zijn met wat je deelt. Er is nog te weinig aandacht voor wat je eigenlijk zou moeten doen om dingen publiek toegankelijk te maken. MOOI houdt zich hier ook mee bezig.